به بهانه روز جهانی كریسپر ؛
کریسپر راهی برای دست یافتن بشر به عمر جاودانه
لیمو بلاگ: بلندپروازی بشر در رسیدن به عمر طولانی سبب شد تکنیک هایی نوین ابداع کند تا با دست ورزی های ژنتیکی علاوه بر تولید داروهای جدید، راه رسیدن به آرزوی دیرینه بشر هموار شود که این امر با تکنیک ˮکریسپرˮ فراهم گشته است.
به گزارش لیمو بلاگ به نقل از ایسنا، دنیایی را تصور کنید که در آن بیماری وجود ندارد و همه انسان ها در مقابل عوامل بیماری زا چون باکتری ها و ویروس ها مقاوم هستند و همه انسان ها با مرگ طبیعی با دنیا وداع می کردند.
تصور کنید در دنیایی زندگی می کردیم که دیگر نیاز نبود با صرف هزینه های زیاد به داروها و واکسن هایی دست یابیم تا از انسان در مقابل بیماریها حفاظت نماییم.
این همان دنیایی است که پژوهشگران با بهره گیری از اصلاح یا ویرایش ژنی به آن باور دارند و انتظار دارند که سال های آتی به این چشم انداز برسند.
اصلاح یا ویرایش ژن یک فناوری خاص و جدید است که در دنیای پزشکی از آن به نام "کریسپر" (CRISPR) یاد می کنند. کریسپر یک روش جابه جایی، برش و تنظیم ژن است که می تواند برای درمان بیماریها، افزایش طول عمر و اصلاح ژنی نوزادان مورد استفاده قرار گیرد.
کریسپر که مخفف «تناوب های کوتاه پالیندروم فاصله دار منظم خوشه ای» است، به دانشمندان اجازه می دهد که DNA هر ژنوم را ویرایش کنند و خصوصیات یک ارگانیسم را به طورکلی تغییر دهند.
این فناوری خاص و پیچیده، نخستین بار در سال ۱۹۸۷ و ازطریق یک گروه تحقیقاتی ژاپنی معرفی و اجرا شد. هرچند تکمیل این پروسه پزشکی تا سال ۱۹۹۳ طول کشید ولی از آن سال بود که مفهوم کلی ویرایش ژنی مورد توجه پزشکان و پژوهشگران قرار گرفت.
با این فناوری می شود انواع گیاهان، حیوانات و دیگر مواد غذایی مورد نظر انسان را مهندسی کرد. می توان گوسفندانی تولید کرد که تا چندین برابر گوشت تولید کنند و یا میوه هایی را به تولید رساند که در مقابل آفت ها مقاوم هستند و سطح عملکرد بالایی دارند.
این فناوری همین طور به کمک درمان خیلی از بیماریها همچون سرطان آمده و پزشکان امیدوارند در آینده ای نه چندان دور با این تکنیک روش های درمانی برای بیماریهای لاعلاج عرضه کنند.
تکنیک کریسپر همین طور پزشکان را امیدوار کرده که با ویرایش ژنی، نوزادانی به دنیا بیاورند که در مقابل خیلی از بیماریها همچون ایدز، مقاوم می شوند و طول عمر بیشتری را تجربه می کنند. بگفته دکتر فاضل از پژوهشگران حوزه زیست فناوری، کریسپر می تواند در تحقق این آرزوی دیرینه بشر جامه عمل بپوشاند.
از تولید دارو تا رسیدن به عمر جاودانه
رامین فاضل، مدیرعامل یکی از شرکت های دانش بنیان تولید کننده کیت های کووید-۱۹ در گفت و گو با ایسنا، اظهار داشت: دنیا به سمتی می رود که عمر جاودانه به انسان ها ببخشد، به این معنا که هم مشکلات رفاهی آنها را مرتفع کند و هم طول عمر انسان ها را افزایش دهد.
وی با اعلان اینکه افزایش طول عمر یکی از آرزوهای انسان امروزی است، اظهار نمود: فناوری کریسپر در قالب مهندسی ژنتیک می تواند به بشر کمک نماید، چونکه سر منشأ تحول و حرکت در زمینه زیست فناوری و بیوتکنولوژی، فناوری کریسپر بوده است.
فاضل، کریسپر را فناوری ذیل مهندسی ژنتیک دانست و اشاره کرد: اساسا همانطور که بشر مسیر پیشرفت و توسعه را در پیش گرفته است، فناوری ها و تکنیک های جدیدی را عرضه می کند تا بتواند موجودات را دست ورزی ژنتیکی کند.
این محقق حوزه زیست فناوری اشاره کرد: با بهره گیری از تکنیک های مهندسی ژنتیک این امکان برای پژوهشگران فراهم می شود تا صفات نامطلوب، حذف و صفات مطلوب به آن اضافه شود و همین طور محصولاتی را با بهره گیری از ارگانیسم ها و یا موجوداتی را تولید کنند که قبلا این توانمندی را نداشتند.
فاضل اشاره کرد: بخش زیادی از داروها از میکروب ها و باکتری ها تولید می شود و بخش زیادی از داروها نیز بر پایه سلول های موشی به تولید می رسند. به این معنا که داروهای انسانی توسط این رده های سلولی تولید می شوند.
این محقق چنین دستاوردهای بشر را در امتداد آرزوی دیرینه بشر برای افزایش طول عمر و رفاه دانست و اضافه کرد: تکنیک کریسپر خاصیت هایی دارد که امکان بیشتری را برای دست ورزی ژنتیکی برای انسان فراهم می آورد و اساسا ما شاهد تحول و سرعت گرفتن تغییر و تحولات این حوزه و رسیدن به موجودات مطلوبی هستیم که شاخص ها و شاخصهای نامطلوب از آنها گرفته شده است.
مدیر عامل این شرکت دانش بنیان اشاره کرد: بر این اساس این امر دور از ذهن نخواهد بود که تا آینده نزدیک عملا "ابر انسان "ها (Supper Human) را ببینیم که همه اینها در این امر خلاصه شده که فناوری هایی چون کریسپر، هوش مصنوعی، پزشکی بازساختی و سلول های بنیادی دست به دست هم می دهند تا آرزوهای بشر محقق شود.
وی با اعلان اینکه روز به روز این فناوری ها درحال تکمیل تر شدن و قوی تر شدن هستند، اظهار نمود: برای توضیح بیشتر درباره تحولات این حوزه می توان به تحولات فناوری IT اشاره نمود که روزی فلاپی دیسک در اختیار داشتیم که گنجایش ذخیره سازی آن محدود بود و پس از آن هارد درایورها، USP ها و فلش مموری ارائه شد و در بایوتکنولوژی نیز شاهد چنین تحولاتی هستیم که روزی به سختی می توانستیم تغییرات را اعمال نماییم.
فاضل افزود: در مقطعی از زمان تغییرات حوزه زیست فناوری با هزینه و زمان بیشتر صورت می گرفت، ولی امروزه این تغییرات را باکیفیت بالایی اعمال می نماییم و تکنیک کریسپر نیز با خاصیت هایی که دارد، به آسانی می تواند ویرایش های ژنتیکی را اعمال نماید.
وی اشاره کرد: بنظر می رسد که تا ۴ یا ۵ سال آینده اثرات این فناوری را می توانیم در زندگی حس نماییم.
امیدهای تازه برای رسیدن به بهترین نتایج
تکنیک کریسپر به دانشمندان این امکان را داده است که برای اولین بار تغییرات دقیق را در DNA یا مولکول کشیده ای اعمال کنند که دربردارنده کد حیات برای خیلی از موجودات زنده ازجمله انسان است.
بر این اساس پژوهشگران با استفاده از این فنآوری منحصربه فرد، توانسته اند ژن بیماری ناشنوایی را در موش ها حذف نمایند و این دستاورد این امید را به وجود آورده که شاید روزی راه درمانی برای ناشنوایی انسان ها ارائه شود.
علاوه بر آن دانشمندان با بهره گیری از این روش، سلول های «T» موش ها را به شکلی تغییر داده اند که سلول های سرطانی را با قدرت بیشتری، مورد حمله قرار دهند. همین طور طی مطالعاتی نشان داده اند که با اصلاح ژنتیک، می توان گونه های گیاهی جدیدی به وجود آورد که نسبت به خشکسالی و کم آبی، مقاومند.
این تحقیقات سال ها است که در ایران شروع شده که از آن جمله می توان به طرح "ویرایش ژنوم در امتداد تغییر رنگ گل با بهره گیری از تکنولوژی کریسپر" اشاره نمود. تغییر رنگ گل به سبب اهمیت تجاری آن یکی از اهداف پژوهشگران است. با ایجاد تنوع در رنگ گلبرگ گیاهان زینتی می توان درآمدزایی بالایی برای کشور ایجاد کرد و راه را برای صادرات آن به سایر نقاط دنیا هموار کرد. در گذشته به روش سنتی و مهندسی ژنتیک تلاش هایی در امتداد تغییر رنگ صورت گرفته که با کندی همراه بود، ولی با کشف سیستم کریسپر امکان ایجاد تغییرات هدفمند در سطح ژنوم سرعت بیشتری به خود گرفت. برای ایجاد تغییر بوسیله کریسپر باید ژن مورد نظر و ناحیه هدف شناسایی شود که این کار بوسیله ابزار بیوانفورماتیک قابل انجام است.
تولید محصولات کشاورزی مقاوم به آفات و محصولاتی با خاصیت های خاص همچون مقاوم به شوری و خشکی از دیگر دستاوردهای پژوهشگران با بهره گیری از تکنیک کریسپر است.
علاوه بر آن پژوهشگران پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری با بهره گیری از تکنولوژی جدید کریسپر موفق به تولید اولین موش مدل هموفیلی در ایران شدند. در این طرح از روش ویرایش ژنوم کریسپر استفاده شده است؛ بدین ترتیب که ابتدا ژن فاکتور ۸ موشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و منطقه مناسب برای هدف گیری برگزیده شد. در ادامه، RNA های راهنما سنتز و کلون شده و به پیش هسته جنین موش تزریق شدند، سپس جنین های دست ورزی شده به رحم موش های مادرخوانده منتقل شدند و پس از تولد نوزادان با آزمایش های مولکولی و آنالیزهای بیوشیمیایی غیرفعال شدن این ژن در موش های حاصل تایید شد.
این دستاورد برای مدل سازی بیماریها و بررسی داروها اهمیت زیادی دارد.
این دستاوردها در ایران و دنیا به شکلی است که بگفته متخصصان، این تکنیک هنوز در دنیا به مرحله درمان بالینی نرسیده، اما طی چند سال آینده این امر محقق خواهد شد و افرادی در کشور به بیماری هایی مبتلا هستند که می توانند در آینده نزدیک به روش ویرایش ژنوم درمان شوند.
منبع: limooblog.ir
این مطلب لیمو بلاگ را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط در لیموبلاگ
نظرات بینندگان لیموبلاگ در مورد این مطلب